Lisanssız Elektrik Üretim Başvuruları 30 Eylül’e Kadar Durduruldu

(Enerji IQ – 3.8.2023) EPDK, yenilenebilir enerji sektöründe tartışılan bir karara imza atarak lisanssız elektrik üretim başvurularını 1 Ağustos – 30 Eylül tarihleri arasında durdurdu.

Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’ne eklenen geçici madde ile durdurulan başvurulara gerekçe olarak, TM bağlantı kapasitesi açıklama yöntemindeki değişiklikler ve devreye alınacak elektronik başvuru altyapısına yönelik çalışmalar gerekçe gösterdi.
Karar, özellikle öztüketime yönelik yatırım amacıyla kapasiteye erişemeyen sanayi ve endüstri kuruluşları ile lisanssız elektrik üretimi için ürün ve hizmet tedarik eden şirketler bağlamında tepki çekti.

Lisanssız elektrik üretimine ilişkin mevzuat, belirli kriterleri karşılayan santraller haricindeki tesislerin dağıtım sistemi üzerinden şebekeye bağlanmasını öngörüyor. Sektörel endişeler, dağıtım seviyesindeki bağlantı kapasitesinin bu iki aylık süreçte depolamalı RES ve GES projelerine kayacağı ve öztüketime yönelik yatırımlar için kapasite tahsislerinin çok azalabileceği yönünde yoğunlaşıyor.

Lisanssız elektrik üretimi yapan kuruluşlar ile lisanslı üreticiler ve görevli tedarik şirketleri (GTŞ) arasında bir süredir elektrik fiyatları üzerinden ihtilaflar gündeme geliyordu. Bu yöndeki tartışmalar, 5.1.h kapsamındaki lisanssız üreticilerin profili bozduğu, öğlen saatlerinde fiyatları aşağı yönlü baskıladığı ve GTŞ’lerin maliyetlerini yükselttikleri yönünde gelişiyor.

29 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren yönetmelik uyarınca TEİAŞ, her bir trafo merkezine ait bağlantı kapasitelerine ilişkin bilgileri, EPDK tarafından belirlenecek formata uygun olarak her ayın ilk 15 günü içerisinde internet sayfasında duyurmakla yükümlü olacak.

Dağıtım şirketleri ile OSB dağıtım lisansı sahibi şirketler ise ilgili dağıtım bölgesinde, lisanslı üretim kapsamında olanlar dahil olmak üzere, verilen bağlantı görüşlerine ve üretim tesisi başvurularına ilişkin bilgileri, yine EPDK tarafından belirlenecek formata uygun olarak TEİAŞ tarafından yapılan duyuruların ardından, her ayın 25. gününe kadar kendi internet sayfalarında duyuracak.
Yönetmelikle, TEİAŞ’a ve dağıtım şirketlerine yapılacak başvuruların elektronik ortamda yapılması da öngörüldü.

IQ analiz

Lisanssız elektrik üretim yatırımları türbülansa girdi.

Enerji IQ’nun görüşlerini aldığı sektör temsilcileri, başvuruların ani bir yönetmelik değişikliği ile durdurulmasını eleştirdiler. Böyle ani düzenleyici makas değişikliklerinin piyasadaki öngörülebilirliği azalttığını ve düzenleyici otoriteye güveni sarstığına değinen yetkililer, başvuruları durdurmadan da elektronik ortamda başvuru modüllerinin test edilebileceğini öne sürdüler.

Başvuruların 2 ay süreyle askıya alınması sonucunda, lisanssız elektrik üretim projelerinden arazilerini ve kapasitelerini kaybedeceklerin olabileceğine dikkat çeken sektör yetkilileri, finansmana erişim sağlanamayabileceğine ve arazi fiyatlarının yükselme riskine de dikkat çektiler.

Enerji IQ’ya görüşlerini aktaran bazı sektör temsilcileri ise kapasite tahsislerinin rasyonel olmadığına vurgu yaparak, özellikle hisseleri kamu kontrolündeki kuruluşlara 300 – 400 MW civarında lisanssız kapasite tahsis edilmesini doğru bulmadıklarını söylediler.

Kapasite tahsis süreçlerinin şeffaflaştırılması gerekliliğine de değinen sektör temsilcileri, Ekim ayından itibaren açıklanacak kapasitelerin, şebeke işletmecilerinin internet siteleri üzerinden kimlere tahsis edildiğinin de görülmesi gerektiğini belirtiyor.

Sınırda karbon vergisi uygulaması nedeniyle sanayicilerin lisanssız üretime yöneldiğini belirten sektör temsilcileri, mevcut sistemin herkesi GES yatırımcısı olmaya zorladığını ve bunun da orta ile uzun vadede sanayicilere ek yükler getirebileceğini söyledi. Esas işi GES kurumak ve işletmek olmayan sanayi kuruluşlarının 25 yıllık varlık yönetimi, bakım ve servisi gibi ek yükümlülükleri taşımak zorunda kaldığına dikkat çeken yetkililer, yenilenebilir enerji tedarik anlaşmaları (YETA) ile bu sorunun daha rasyonel bir zeminde çözüme kavuşabileceğine dikkat çektiler. Belirli kapasitenin üzerindeki RES ve GES’lerin kurumsal tüketicileri ile uzun dönemli PPA yapabilmesinin önünün açılması gerekliliğine de vurgu yaptılar.

Yetkililer, çeşitli mekanizmalarla baskılanan ve sübvanse edilerek düşük tutulan elektrik fiyatları nedeniyle lisanssız elektrik üretim projelerine yönelik yatırım iştahının zayıfladığına da değindiler.

10 senesini dolduran lisanssız arazi tipi GES’lerin geleceği belirsiz.

Enerji IQ’ya görüşlerini aktaran sektör temsilcileri, 10 senesini dolduran lisanssız arazi tipi GES’lerin geleceğine ilişkin mevzuatın belirsiz olduğuna ve bu konuda rasyonel bir yol haritası belirlenmesi gerekliliğine de dikkat çektiler.